با داشتن چنين دست بالايي متعاقباً ادعاي مالکيت سيستان مطرح شد و به دنبال آن سرانجام هياتي تحت سرپرستي ژنرال گلد اسميت در سال 1872 براي حکميت در اين موضوع به سيستان آمد. وي حکم به تقسيم سيستان داد. در نتيجه دو سوم سيستان از ايران جدا شد. فاجعه به صورتي بود که افغان ها تا يک دهه تمايلي به تصرف عملي آن نشان نمي دادند.مساله ديگر رقابت روس و انگليس در شرق ايران است. امپراتوري بريتانيا اکنون عملاً افغانستان را تحت کنترل دارد و سياست خارجي آن را تعيين مي کند. سه دهه پس از تقسيم سيستان در اوج رقابت هاي استعماري با روسيه، بريتانيا در فکر خريد بقيه سيستان از طريق حاکم آن - حشمت الملک که با انگلستان همکاري مي کرد - افتاد. اما طرح به دليل مشکلاتي که در پي داشت به اجرا درنيامد. دولت هند - بريتانيا در اين مقطع سناريوهاي مختلفي براي سيستان در نظر گرفت از جمله آمادگي براي اشغال آن. تسهيلات عملي براي اين منظور تدارک ديده شد. به بهانه ميانجيگري در يک اختلاف ديگر هياتي به سرپرستي سرهنگ مک ماهون به رغم مخالفت دولت ايران در ژانويه 1903 به سيستان وارد شد. هيات مک ماهون تا نوامبر همان سال به اين نتيجه رسيد که منطقه ترقو، بخش اعظم تراخون - رام رود و منطقه سنا رود يا احياي کانال هاي موجود در دلتاهاي زه خيز قديمي آن و با استفاده از آب فراواني که در آن موجود است اگر زير کشت برود و به صورت مستقيم يا غيرمستقيم تحت کنترل درآيد علاوه بر ايجاد يک قطب کشاورزي بزرگ که نياز به دو ميليون کارگر کشاورزي دارد با تصرف آن نگراني نفوذ به هند از بين مي رود. مک ماهون در حکم داوري خود در نوامبر 1903 تمام مناطق ياد شده را با تعيين خط مرزي جديد از سيستان ايران جدا کرد. هند- بريتانيا درصدد بود در اين منطقه يک کلني مستقل از زردشتيان تشکيل دهد که به دلايلي از آن خودداري کرد. تجزيه اين بخش از سيستان بخش باقي مانده را به ويرانه يي محض تبديل مي کرد.
مي توان با يک مطالعه تفصيلي از تمام دهات سيستان، وضعيت کشاورزي و دامداري سيستان را به هنگام تقسيم اوليه سيستان در سال 1872 با اواخر دهه 1900 که عملاً سيستان از سرزمين هاي آباد و آب محروم شده است مقايسه کرد. حتي در سال 1872 در سيستان گندم، جو، ماش، عدس، لوبيا، کنجد، تنباکو، يونجه، هندوانه، خربزه، سير، پياز، چغندر، کدو، زردک و بادمجان به عمل مي آمده و انواع ميوه ها، انجير، آلوچه، زردآلو، آلبالو، توت، خرما و... توليد مي شده است. دامداري در آن رونق داشته و توليدات آن به شهرهاي مختلف صادر مي شده است اما در دهه 1900 در سال هاي انقلاب مشروطه ديگر در منطقه باقيمانده سيستان هيچ نوع کشتي به عمل نمي آمده است. بخشي از اهالي در شهرستان هاي اطراف آواره شده و باقي مانده در کشتزارهاي گذشته با خوردن علف تغذيه مي کرده اند.چندي پس از کودتاي 1299 روابط دو کشور افغانستان و ايران مجدداً برقرار مي شود. اينک عملاً در هر دو کشور بريتانيا در تعيين سياست خارجي نفوذ کامل دارد. دولت شاه از سال 1307 تا 1311 در مورد تقسيم آب هيرمند با افغانستان به مذاکره مي پردازد و سرانجام در شهريور 1315 / اوت 1936 براساس توافقنامه يي آبي که به بند کمال خان مي رسد بالمناصفه بين ايران و افغانستان تقسيم مي شود. به دنبال آن پس از 7 سال قراردادي در دي ماه 1317 / دسامبر 1938 امضا مي شود که اعلاميه يي منضم به آن است. دولت افغانستان از امضا اعلاميه که دست آن را براي استفاده هرچه بيشتر آب قبل از رسيدن به ايران باز مي گذارد خودداري مي کند. در اين فاصله افغانستان دو نهر در مسير آب به سيستان ايران ايجاد مي کند که نتيجه آن کاهش سهم آب ايران است. مذاکرات در اين خصوص بدون نتيجه تا سقوط رضاشاه ادامه مي يابد.
در رژيم محمدرضا شاه دولت قوام السلطنه در مهر 1325/ اکتبر 1944 اعلام مي کند که استفاده از آب هيرمند توسط افغانستان قبل از رسيدن به بند کمال خان از نظر دولت ايران بلامانع است. به اين ترتيب کارت سفيدي به افغانستان اعطا مي شود. دولت افغانستان متعاقباً براي استفاده گسترده از آب هيرمند به احداث دو سد کجکي و ارغنداب به کمک شرکت امريکايي موريس نودسون مي پردازد. ايجاد اين دو سد حتي از جاري شدن سيلاب ها به ايران جلوگيري مي کند. اعتراضات متعاقب ايران به جايي نمي رسد. سرانجام با ميانجيگري ايالات متحده امريکا دو دولت به مذاکره طولاني و بي نتيجه يي مي پردازند. سرانجام در اسفند 1351/ 1972 در اوج توانايي هاي نظامي ايران در منطقه، به هنگامي که ايران پاسداري خليج فارس و منطقه را پذيرفته است اميرعباس هويدا نخست وزير دولت شاه توافقنامه يي را با افغانستان امضا مي کند که حاوي نتايج تمام تحميلاتي است که بريتانيا از 1872 اعمال کرده و نيز شامل موارد ديگري است که امريکا به آن افزوده است. به اين ترتيب رژيم پهلوي - هماني که مردم زحمتکش و آواره در شهرهاي ديگر سيستان را «غرشمار» مي خواند - فلاکت و بدبختي آنها را ثبت و استان شان را به ويرانه تبديل مي کند.
*دکتر رضا رئيس طوسي استاد دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران
نظرات شما عزیزان:
دنیای میکرو 
ساعت22:44---22 ارديبهشت 1392
سلام بر شما هموطن سیستانی مرسی که اومدین ... موفق باشین
omid
ساعت12:43---22 ارديبهشت 1392
salam khobi mamnonam ke pm gozashti manam amadam ta nagi namardi kardi bachehay zahedan
shafigh bavi
ساعت0:41---20 ارديبهشت 1392
سلام دوست عزیز شما با افتخار لینک شدید لطفا مارو با عنوان PDN BOYS MUSIC و آدرس http://pdnboys5.tk/ لینک کنید .
با تشکر مدیریت : PDN BOYS MUSIC
yasi
ساعت0:22---20 ارديبهشت 1392
سلام وب خوب و جالبی داری
ممنون بهم سرزدی
من شما رو لینک کردم
شمام منو لینک کنید
.gif){kind=small}
تبادل
لینک هوشمند
